Sangue 12 en Palabra de Gatsby

Na web Palabra de Gatsby publicaron hai pouco unha recensión de Sangue 12. Benvida sexa!

Reproduzo aquí o texto de David González.

“A literatura moitas veces precisa de renovar os seus propios mitos e figuras principais. O caso do vampiro non é algo diferente. Estas supostas deidades demoníacas que presentaron autores como Bram Stocker, Byron o Goethe evolucionaron na literatura actual introducíndose no novo mundo con distintos resultados. Sangue 12 de Cris Pavón é un deses casos nos que esta figura desvirtúase fronte a tradición pero o resultado non é un despropósito.

O libro non comeza con moi bo pé. Peca un pouco nos primeiros capítulos de caer na repetición de situacións e os encontros dos personaxes sempre baséanse nos mesmos principios. Cando todo pode indicar que o libro seguirá unha trama insubstancial, o contacto entre as dúas protagonistas da lugar a un cambio sorprendente no rumbo da historia. A trama comeza a introducir reflexións sobre o crecemento, o sangue, a regra e a sexualidade dende unha óptica nada tradicional.

É posible medrar sen se volver desprezábel? É posíbel que a noite non siga o día? Eles só se resignan. Acéptano e reciben logo as ledicias do sexo como premio de consolación fronte á perda da infancia. É o que fai soportábel o paso ao estado adulto, sempre o pensei, pero nunca o comprendín como agora. Foi algo máis que entendelo, sentino, por un intre desexei mergullarme eu tamén na corrente do tempo e compartir con ela ese pracer. (páx. 84)

A obra combina un diario e as vivenzas persoais da vampiresa cunha narración áxil e na que a descrición ocupa so momentos chave da historia. Todo isto outorga a obra unha perspectiva microhistórica moi ben trazada en base a unha cronoloxía ben perfilada. As novas tecnoloxías introdúcense tamén para favorecer este punto, xa que a axilidade da mensaxería permite que as relacións entre personaxes sexan moito máis aceleradas e constantes.

O amor adolescente e feminino que podíase entender nas primeiras páxinas non segue as liñas tradicionais dos máis recentes e desafortunados produtos literarios, senón que utilízase como crítica á idealización do amor que a historia escrita por homes impuxo. O descubrimento da sexualidade supón para as dúas mozas un pracer que non se ve baixo os medos heteropatriarcais e que os pon en dúbida. O sangue da menstruación é un sangue que é froito de desexo por parte da vampiresa, que desexa unha volta á infancia a través dun líquido desexado, nun proceso voluntariamente similar á lactancia. Non produce noxo nin simboliza a fertilidade, en vez de ser a marca da vida adulta e a marca da liberdade e a infancia.

3 de xaneiro de 1817

O pacto era non medrar. Aínda ten que transcorrer un tempo para que vexa se efectivamente se detivo o meu crecemento. Ás veces asáltame unha sede tal que non sei do que sería capaz… de chuchar a menstruación se a tiver.

5 de xaneiro de 1817

Cando chucho sangue volvo á infancia perfecta, á ledicia total. Á despreocupación, á ignorancia, ao gozo. Lembro o imposíbel, o pracer da lactancia. (páx.92)

Tamén se agradecen as continuas referencias que fai a autora a tradición literaria e, en especial, ó pensamento feminista. Aínda que o feminismo é un tema que ten un fondo palpable na novela, tamén se introducen explicitamente algúns nomes de pensadoras e títulos de obras. Destacar o papel que se lle da a Mary Shelley pois é o antecedente máis popular da literatura de terror escrita por mulleres.

Conseguiu que a irmá lle enviara o enderezo de Mary Shelley, Mary Wollstonecraft de solteira, quen foi moi amábel e atenta ao responder as súas cartas, pero non lle deu ocasión para se achegar como Palmira quería, con máis intimidade. Informouse de todo canto puido sobre a súa vida: os seus fillos mortos, as desavinzas co defunto marido, a vida dos do pazo Diodati. Canto máis descubría de Mary Wollstonecraft, máis medraba a súa admiración por ela: a devoción pola súa nai autora da Vindicación dos dereitos da muller, o seu desprezo polas convencións sociais, o singular da súa vida e a dos seus amigos. (páx. 115)

En resumo, Sangue 12 é un libro que aínda que pode ter un comezo titubeante merece unha oportunidade por parte do lectorado. Un libro bizarro, complexo pero cun fondo chamativo e todo un pensamento detrás.”

Cara a Tiananmen Square

Publico aquí o relato ‘Cara a Tiananmen Square’, gañador do Certame de relatos Modesto R. Figueiredo 2013. Nel nárrase a andaina de Moncho en Beijing, nunha nube de contaminación e precariedade, cunha vida a rumbo que intenta ‘orientar’ pois no seu noroeste peninsular non é quen.

Onte China, o primeiro país no ranking de emisións contaminantes, reforzou o seu compromiso co Acordo de París contra o quentamento global, fronte o abandono de USA. Terá dado Moncho unha virada así nestes catro anos?

Descarga ‘Cara a  Tiananmen Square’

(imaxe tomada de aquí)

Cara a Tiananmen Square

Cara a Tiananmen Square

(fragmento)

Sae do Zara da rúa Xidan, detense no limiar e suspira. O alento sae con forza, empurrado pola frustración de ter que seguir á procura dese obxectivo que, aquí tamén, semella inalcanzábel. Un traballo.

Veña, adiante, non vai abandonar por difícil que llo poñan, por suposto que non, vai facer a seguinte xogada desta partida Inditex, aínda que pareza que anden a marear, vai ir á seguinte casiña, á seguinte tenda, falar co encargado e a ver que pasa. Sabía que non ía ser doado, verdade?

O aire fóra é aínda máis irrespirábel que cando entrou na tenda. O contraste, supón. Dentro estaba limpo, filtrado, potábel. Suspira outra vez, decátase de que está a desperdiciar ese aire ‘puro’ que colleu no estabelecemento e por un intre pensa en volver a entrar, respirar fondo e conter o alento todo o que poida, mesmo até chegar ao Zara de Quianmen. Si home si. Como vai ir alá? Volta ao metro? Xa viu pola mañá cedo como estaba o metro, imposíbel, coas autoestradas cortadas vai máis ateigado do habitual, que xa é dicir. Taxi? Taxi! Pero que é, millonario? Mira con sorpresa como pasa un grupo de bicicletas. Bo día para ir en bici e meter a polución tan dentro que non saia xa nunca máis. Ou igual tampouco é para tanto. Tampouco é tan lonxe. Igual pode ir andando. Tempo ten, o encargado non o vai recibir até á tardiña e realmente necesita mover o corpo logo de máis dunha semana, dúas máis ben, de non saír da habitación se non é para ir a clase. Mais poñerse a andar non será unha loucura, con este smog? Pois seguramente.

Mira o mapa do centro de Beijing no teléfono ─menos mal que o maps.google, aquí ditu.google, non está bloqueado─ e calcula aproximadamente a distancia até o Zara da rúa Quianmen: algo máis de sete quilómetros se vai polas rúas principais, Xidan abaixo cara a Capital Times Square, e logo dobra na Chang’an Avenue e segue por ela até Quianmen Street. Non é o mellor camiño, non. Aínda que non haxa o tráfico habitual ─por mor das restricións que tentan paliar o estado irrespirábel do aire─ é o traxecto máis longo. Mellor ir atallando polas rúas intermedias e atravesar eses parques inmensos ─alí terá que respirarse algo mellor─, arrodear a Cidade Prohibida, cruzar a praza de Tiananmen lonxitudinalmente, e saír xa logo á rúa Quianmen.

Sigue leyendo →

Reseña de ‘Á busca da orixe das especies’ por Inma Otero Varela

OLYMPUS DIGITAL CAMERAA Cristina Pavón préstalle afondar no que nos fai máis humanos. Percíbese en obras anteriores e tamén nos relatos que conforman este volume premiado no certame Ricardo Carballo Calero de 2014. A linguaxe, os novos emprazamentos nos que nos sitúa a integración da tecnoloxía nas nosas vidas, a memoria e o tempo constitúen os vimbios que sosteñen as identidades. Ata aquí pouco de novidoso no que a temas se refire, sen que isto supoña ningún tipo de menoscabo. A orixinalidade vén do enfoque. Incorpórase o discurso da ciencia ao filosófico e estritamente literario na análise do “eu”. O individuo convértese en obxecto de estudo para a neurociencia e a intelixencia computacional, mentres o narrador se apropia por veces desta perspectiva analítica. Mais o curioso e formidable é que a complexidade do que se observa, o humano, fai que nunca perda a alma. Perdura unha parte que non se deixa apreixar, en boa parte porque muda, é maleable a causa do tempo. Se cadra este é o motivo polo que a súa produción non se pode encadrar nidiamente dentro dos marcos da ficción científica, malia que abeire certo ton ensaístico.

Volvamos á memoria, tema fundamental de todos os relatos nas súas múltiples variantes. A memoria como ponte coa infancia e as súas experiencias traumáticas, a memoria domesticada con pastillas que aparece en “Sara e os años”, a reconfiguración do mundo á que obriga o Alzheimer en “Culler culler culler” que abre a pregunta de se a falta de linguaxe e memoria merma o que hai de humano nas persoas, a memoria como garante da especie e, sobre todo, a memoria como ficción e como construtora da identidade. Son precisamente os relatos que abren e pechan o libro os máis interesantes neste aspecto. Os “eu” que reconstrúe a memoria de ambos os dous relatos inteactúan coa obra de escritores consagrados; Borges, Darwin, Cunqueiro e, nomeadamente Proust. A nudez da intimidade convertida en espectáculo radicalízase coa posibilidade de viaxar a través dos recordos que ofrece o Memory Park. A experiencia lúdica vóltase adicción e esta angustia cando se constata que as lembranzas máis queridas nin sequera son ficcións estables. É o prezo que ten que pagar a protagonista, “auténtica ionqui do egotrip” (p. 26), muller como o resto de personaxes principais que, por mor da súa identidade de xénero, ven como a suma imposta desde fóra do “eu” aumenta considerablemente. Só unha tacha facilmente subsanable a unha obra sorprendente e ben feita. Cóanse por veces expresións lingüísticas un tanto chocantes por interferencia do castelán.

Inma Otero Varela.

Publicado no xornal “Novas do Eixo Atlántico”

O doce abxecto

A plataforma de crítica literaria A Sega publica hoxe unha reseña de María Reimóndez  arredor da miña novela Sangue 12 intitulada ‘O doce abxecto’, que podes ler nesta ligazón. Reprodúzoa a continuación, feliz de que me saiban ler.

O doce abxecto

“Woman, as a sign of difference, is monstrous”

Rosi Braidotti, “Mothers, Monsters and Machines”

“A free woman in an unfree society will be a monster”

Angela Carter, The Sadeian Woman

Tomo as dúas citas introdutorias para esta recensión do excelente artigo “Of Aliens, Monsters and Vampires: Speculative Fantasy’s Strategies of Dissent”, de Belén Martín Lucas porque creo que ben serven para contextualizar a novela Sangue 12 de Cris Pavón. Esta contextualización fáiseme necesaria porque, deliñando o seu argumento de vampira adolescente (ben, as vampiras non teñen idade pero así se entende no texto) namorada podería ser que alguén se confundise con certas versións recentes desta temática coas que a novela de Pavón nada ten que ver. Malia a moda de películas, series, libros e demais parafernalia que nos invadiu en época recente, a novela de Pavón nace, ao meu ver, dunha outra xinealoxía, unha moito máis antiga e sen dúbida evidentemente antiheteropatriarcal.

É ben certo que as narrativas vampíricas renacen das súas cinsas de forma pendular co atractivo que estes personaxes tan terroríficos como atraentes suscitan non só nas mentes adolescentes, pero rara vez as lecturas máis habituais desa lenda pasan do agardado, do previsible, da sedución heteropatriarcal do vampiro poderoso e as vampiras… ben, vampiras.

Eles coa capacidade de dar a vida eterna, elas coa maldade innata de calquera muller, incapaces de sentir amor, compromiso, coidado, todas eses atributos femininos do patriarcado. Mais no fondo, e de aí a intelixencia fina e irrefutable de Pavón, a lectura patriarcal do vampiro deixa fóra o seu potencial de subversión, un potencial que, por certo, levan explorando as autoras feministas e lesbianas, sobre todo as racializadas, xa un tempo moi longo noutras latitudes (por desgraza, con pouca visibilidade1).

O primeiro vínculo de Sangue 12 con estoutra xinealoxía á que me refiro ten que ver con poñer de manifesto dende o irónico e dende a destreza narrativa máis absoluta, a –non podo dicilo doutra maneira- estupidez do mito do vampiro patriarcal. Non se entende, senón, por que habendo sangue a esgalla, sangue que flúe cada mes, os vampiros teñen que pasar polo molesto proceso de chuchar e matar a vítima tras vítima nun aburrido ronsel de morte e destrución. O texto de Pavón é moito máis amplo ca iso, pero ao meu entender nace desta chiscadela ao aburrimento das narrativas patriarcais e, si, tamén, á súa estupidez.

Porque nesta historia de vampirismo flúe tamén a negación a aceptar a narrativa heteropatriarcal do propio corpo, a da marca imborrable da regra como inicio da vida adulta, a do desexo heterosexual, a do esluír permanente da historia das mulleres (por exemplo grazas á referencia ao amor entre a protagonista e Ada Lovelace). Todos estes aspectos nárranse dende unha escrita que flúe coma o sangue, con naturalidade entre os diálogos e os recordos, entre a incerteza do engano inicial, da reticencia da protagonista ao amor ata a entrega ao descoñecido. Hai na novela unha interesante evolución dunha personaxe única, autónoma e inicialmente distante. Mais o sangue…o sangue pódeo todo.
É nese lugar, nese material viscoso e concreto, onde a novela racha con todas as convencións do vampírico. Regresa con Kristeva ao abxecto. O abxecto, aquilo que nos provoca noxo, como o sangue menstrual lle provoca ao patriarcado, marca a ruptura dos significados adquiridos, unha ameaza aos valores dominantes. É así que a mera idea de que unha vampira poida atopar o sangue menstrual coma o maior manxar resulta non só novidosa senón fondamente política.

Nesta política doce, o corpo feminino, o corpo neste caso da moza adolescente, adquire novos significados. Convértese en lugar de gozo, racha coa narrativa da vergoña e amósase en todo o seu esplendor.

Ese esplendor mordaz e paixonal contrasta de forma directa coa vergoña que se nos inculca ás mulleres con respecto á menstruación. Hai aínda moitas mozas e mulleres que non queren usar tampax, e xa non digamos unha copa menstrual, por entrar en contacto co seu propio corpo, por tocar o seu propio sangue. A construción cultural do abxecto ten implicacións políticas claras. Para as mulleres, o descoñecemento do corpo é tamén o descoñecemento do pracer, e polo tanto, o descoñecemento da posibilidade dunha sexualidade autónoma e non suxeita aos designios heteropatriarcais.

O heteropatriarcado comeza por desafiuzarnos do noso corpo, por facernos entender ás mulleres mesmo dende esa experiencia básica, que non encaixamos, que somos as monstras, as abxectas. Só desta maneira se entenden os debuxos recorrentes do “corpo humano” sempre masculino, o mal chamado “masculino xenérico” da linguaxe sexista, a delimitación das mulleres nos estudos médicos sempre como a excepción a unha suposta (ironías á parte) regra. Sangue 12 fala de todo isto e máis, coa escrita non de quen é quen de reescribir un xénero senón de devolvelo ao rego transgresor do que naceu fronte a visións hexemónicas e edulcoradas, patriarcais e retrógradas da máis pura cooptación.
O motivo vampírico e doutras monstras resulta unha narrativa, pois, vizosa, para analizar o abxecto e as fendas das ideoloxías dominantes que Pavón utiliza á perfección. Ademais, neste caso, o que se conta resulta tan intrigante, atractivo e engaiolante que unha non ten máis posibilidade que renderse ante o evidente. O abxecto é doce, a subversión é deliciosa, a transgresión é pracer.

María Reimóndez

Publicado tamén na Axenda da AELG

Entrevista no Magazine Cultural Galego – Montse Dopico

Publicado no Magazine Cultural Galego de Montse Dopico

Cris Pavón gañou o premio Carvalho Calero con ‘Á busca da orixe perdida das especies’ un ano despois de publicar ‘Sanque 12′, unha novela que fai, a través da personaxe dunha vampira, erótico o abxecto.

P1040354Odeceixe (copia)

A memoria. A identidade. O mundo como construción humana, lingüística. A ciencia. O racional e o inconsciente. O onírico. A diferenza. O xénero. Son algunhas das coordenadas nas que se move a escrita de Cris Pavón, gañadora do Premio Carvalho Calero de narrativa con ‘A busca da orixe perdida das especies’ (Laiovento). A autora publicara o ano pasado ‘Sangue 12′, (Urco), novela na que conectaba fíos como a tecnoloxía, a literatura e o feminismo a través dunha historia de amor entre dúas adolescentes, unha delas vampira. Nuns meses, Urco editaralle tamén a súa obra ‘Limiar de conciencia’, que fora hai anos finalista dos premios Xerais. O discurso literario desta autora é singular, sólido e, moitas veces, transgresor nun contexto, en ocasións, se cadra algo “rancio” para acoller voces como a dela.

O relato que lle dá título ao libro, ‘Á busca da orixe perdida das especies’, fala de Proust e da loita contra o tempo. Da arte como medio de superar o tempo. E este é un dos fíos de todo o libro. En que sentido?

Iso da arte como medio para superar o tempo son palabras de Proust. Eu falaría máis ben da arte como un xeito de coñecemento diferente á ciencia, complementario se queres. E ese relato que dis busca establecer paralelismos entre esas dúas formas de coñecemento valéndose das biografías de dúas personalidades senlleiras nos seus eidos, Proust e Darwin, que para min resultan moi atractivas, e que me permiten contrapoñer, contrastar, a memoria persoal, de individuos con conciencia, e a memoria biolóxica, esa longa historia da que os humanos somos só un brevisimo episodio.

Proust sae tamén no primeiro relato. Os experimentos de memoria involuntaria, que permiten volver a un momento dos nosos recordos. Que é o que fascina tanto a protagonista? 

A memoria involuntaria -quen a probou o sabe- é unha experiencia moi intensa, moi saborosa. Pero, máis aló do pracer de experimentar a recuperación dun eu antigo, está o asombro ante o feito: a inmensidade de lembranzas que temos connosco e que talvez non agromen nunca, o palpábel que resulta o que temos mudado. Chamarlle identidade ao suxeito que soporta eses eus tan diferentes é ben paradoxal… O relato naceu das reflexións que distintos autores fan sobre a memoria.

Navegando ao chou dei cun ensaio de Beckett sobre Proust. Sorprendeume, como a tanta xente, pois textualmente son de aparencia ben distinta: o Proust da sintaxe frondosa e a subordinación sen límite, da expresión dunha vivencia con minuciosidade que non repara no número de páxinas, e o Beckett ás veces monosilábico, sempre conciso, tallante, de sintaxe libre e transgresora. E tamén opostos nos seus escenarios, os mundos snobs de Proust fronte os mundos marxinais ou abstractos de Beckett. Mais coinciden en seren estremos, en iren a cerna do que atopan esencial na condición humana, e ese obxectivo úneos.

Para min son dous mestres, e lin o ensaio ‘Proust’ con verdadeira fascinación e ledicia. Nel Beckett fai especial fincapé nas memorias involuntarias, unha experiencia rodeada dun halo místico pois permite superar o tempo. E eu quixen levar esa experiencia ao estremo facendo uso da tecnoloxía, tecnoloxía que socava as nosas conviccións sobre a identidade, algo que Philip K. Dick xa ilustrou magnífica e visionariamente.

A memoria é unha invención, coméntase neste primeiro relato. E a memoria está presente en todos os relatos do libro. En relación coa identidade. Por que ese interese na memoria?

A memoria é unha invención ‘controlada’, é unha re-creación sometida a filtros racionais, emocionais. É esencial en calquera ser vivo, todo o que somos é soportado pola memoria, como unha non vai ter un interese niso? A neurociencia cognitiva, psicanálise incluída, vai amosando os mecanismos e a xeografía dese territorio e eu tento achegarme ao coñecemento que a divulgación científica ofrece.

Sen memoria non pode haber, xa non identidade, senón nin sequera percepción. Contrastamos o que recibimos a través dos sentidos co que temos xa interiorizado, esquematizado. Así re-coñecemos, entendemos o que percibimos no nivel máis básico da cognición. A iso haille que engadir, superpoñer, modelos máis complexos (lingüísticos, xenéricos, afectivos, éticos) que imos absorbendo do medio no que nos socializamos… E outra cuestión a ter en conta nese proceso son os contidos da psique que non chegan a lembrarse, as causas polas que non lles é doado facerse conscientes.

Na historia de Sara e Nanda, a ansiedade e os problemas psicolóxicos veñen da constatación de que o horror está perto. De que convivimos con el. Da loita entre esa certeza e a contraria: que na vida tamén hai cousas boas. Con iso teñen que ver todas as túas obras. Por que?

Na historia de Sara si, dende logo. Pero non creo que outros textos vaian por aí, ou polo menos non o pensara. Si que teño un certo sentido tráxico da existencia, asemade a consciencia de vivir nunhas condicións envexábeis para moitisima xente.

Primeiro foi a macheta, a tecnoloxía, e despois as palabras. De onde procede ese interese pola ciencia e a linguaxe que se nota nas túas obras? En calquera caso, o que salientas é que o mundo é unha construción humana. Por que?

O interese pola ciencia é interese polo coñecemento, por unha forma de coñecemento que non é a única, pero si de relevancia indiscutible. A ciencia ten moito que dicirnos de cuestións que atinxen a calquera suxeito, tanto por facernos entender o mundo no que vivimos, como polo xeito en que o modifica, e tamén pola aceleración coa que o ven facendo no último século. E procuro salientalo porque na medida en que o mundo é unha construción humana, somos responsables das desfeitas. E tamén porque hai moitos elementos que se presentan como ‘naturais’ para darlles un valor absoluto, cando son culturais, construídos (algo que acontece co determinismo biolóxico, cos xéneros…)
En canto ao interese pola linguaxe, é unha tecnoloxía do pensamento, é o molde simbólico co que nos cuñan para estarmos no mundo. E se escribes, con maior razón haste preguntar pola linguaxe, tanto como ferramenta cognitiva como estética.

Outro relato vai sobre a perda da inocencia. A negación a facerse maior para non converterse nun ser traidor e mentireiro. Que é, en realidade, tamén, tema de fondo en ‘Sangue 12’: o medo a facerse adultos, a ser coma eles. Por que esa conexión?

Era un tema recorrente para min, do que quería ceibarme. O transo adolescente é un paso crítico no desenvolvemento dunha persoa, talvez a última revolución profunda que experimenta, pois o que virá logo, por intenso que sexa, non virá necesariamente acompañado dunha mudanza fisiolóxica tan importante, e con tanta transcendencia na súa personalidade.

Aínda que ‘Sangue 12’ é unha historia de amor entre unha vampira que non quixo facerse maior e unha adolescente. Como xorde a idea desa historia? Como constrúes o personaxe da vampira?

Exactamente é unha historia de amor entre unha rapaza que, para non facerse maior, convértese en vampira, e outra rapaza adolescente. A historia xorde ao combinar varias liñas: unha, o transo adolescente, e algo que dei en chamar sentimento peter-pánico, a resistencia a deixar a infancia malia o enganoso atractivo -pura miraxe- de acadar independencia ao medrar; outra, o salto tecnolóxico transcorrido en dous séculos na nosa sociedade, comparábel ao salto na condición da muller, con subliñado en vermello dos tabús que seguen a existir, indicadores claros que de o patriarcado segue aí.

E máis outra liña que xurdiu ao responderme á seguinte pregunta: puideron Ada Lovelace (primeira programadora da historia) e Mary Wollstonecraft Shelley terse coñecido? Supuxen que non, para non forzar as súas biografías. Pero como non ían saber unha da outra? Máis concretamente, como Ada Byron, rapaza espelida e educada nas ciencias, non ía ter curiosidade polo que escribira unha muller amiga do seu pai, ese home ao que non coñeceu e que era, segundo a súa nai, a encarnación do mal? Como non ía ter curiosidade por unha muller como M. Wollstonecraft que escribía, daquela, ficción científica, co que a ciencia lle interesaba a Ada?

Tamén, logo de rematar ‘Limiar de conciencia’, de longa documentación e escrita, de temática moi computacional e racional, tiña gana de escribir sobre o eido onírico, o inconsciente, o impulsivo e transgresor. A figura da vampira xorde da reflexión sobre os adolescentes que coñezo e que observo, as súas tribos, modas, arelas, e da reflexión sobre os monstros góticos da época, Frankestein, o Vampiro. Unha vampira pareceume perfecta para o que quería contar. É un personaxe romántico por excelencia, suxeito aos seus impulsos como boa adolescente que é. A vampira de ‘Sangue 12′ é un ser rebelde, que ten a afouteza de seguir o seu propio criterio, de cometer os seus propios erros. Como amais é unha muller, resulta imperdoable esa actitude na súa época, e arestora… pode que tamén, con ese devezo seu polo sangue menstrual.

A vampira consegue atraer a rapaza, entre outros motivos porque adora o que a ela lle ensinaran a desprezar, a rexeitar, a afastar como unha especie de condena ou vergoña: a súa regra. De que maneira nace este libro tamén diso, do rexeitamento do tabú que se mantén arredor da regra?

Está dende o mesmo título até a última páxina. Retomei o vampirismo, non para usalo como algo xa incorporado á cultura e ao imaxinario colectivo e que xa está neutralizado, e así facer un texto reconfortante, senón para revivir o seu espírito transgresor nunha clave contemporánea.

En contraposición coa morte, a vampira descobre o pracer. Móvea o desexo. Non tanto de sangue, senón de sexo, de encontro. Querías, dalgunha maneira, darlle a volta ao mito do vampiro?

Si. De feito, a vampira é incapaz de sentir pracer sexual e a súa eternidade estáselle facendo moi longa, non lle saíu de todo ben a súa estratexia (Erros e Tanatos, que dicía o outro :) Até que dá cunha rapaza, Nanda, que lle lembra a Ada Lovelace, da que estivo moi namorada, non recupera o seu antigo interese polos encontros coa mocidade.

A historia está contada en varios planos: o diálogo, as conversas das dúas rapazas por telepatía, o diario, as historias que conta a vampira, os soños (que se confunden coa realidade). A realidade construída desde varios planos, varias etapas históricas que se entrecruzan. Como pensaches esa estrutura?

Funa atopando ao organizar os materiais que tiña, mentres escribo fragmentos, apunto ideas que vou tendo, consulto documentación, probo cousas. O maior problema era levar os dous fíos temporais asemade, e dosificar a información no fío cronoloxicamente anterior de xeito acompasado á evolución do fío contemporáneo. Entre relatos telepáticos, diarios e soños funo facendo.

Tamén hai algo de reflexión sobre a monstrosidade, os seres diferentes: Frankenstein, os propios vampiros… e a condena de vivir sempre con desexos incumpridos. Por que?

Os monstros, os diferentes, atráenme. Identidades non aceptadas, que non o teñen fácil. Resistir á presión do grupo pode chegar a ser imposible, moitas veces non queda outra que afastarse e ficar só, soa. É unha escolla que cómpre facer, sabendo que absolutamente só non pode estar ninguén. En canto a vivir sempre con desexos incumpridos, non é esa a condición humana?

En ‘Sangue 12’ hai unha máquina construtora de vida. En ‘Limiar de conciencia’, unha máquina lingüística avariada escribe unha novela. Nun xogo de historias dentro de historias. Cal era o obxectivo de ‘Limiar de conciencia’? Parece que vai no sentido da creación da vida artificial, como o Frankenstein… ou da linguaxe que constrúe a nosa conciencia.

Quería falar de temas que sempre me interesaron. Como se pode construír unha intelixencia artificial, centrada na súa vertente lingüística, como procesamos o coñecemento, como un test de Turing pode dar moito xogo literario, como a simulación computacional é xa un paradigma de coñecemento, como o respecto á diferencia enriquécenos, como somos o que lemos… Temas que se articulan arredor dun fío principal que é duplo: por unha banda, o que lle pasa á máquina LIDIA na súa contorna, na súa rede; e por outra, o texto que a propia LIDIA vai facendo, influído polas circunstancias externas e polas lecturas que LIDIA fai. O segundo fío gáñalle axiña terreo ao primeiro, e os logs de LIDIA desenvolven unha narración ‘convencional’, ás veces interrompida, até o colapso final.

Ese libro, ‘Limiar de conciencia’, está editado en formato dixital. Mais fora finalista do Xerais. Foi unha escolla túa o formato dixital?

Ao non haber editora disposta a publicala, non vin moitas opcións máis. Conto algo disto no meu blog.

Por debaixo de ‘Limiar de conciencia,’ como de ‘Sangue 12′ ou de parte dos relatos de ‘Á busca perdida’, está a túa relación con distintos textos da literatura universal. (Byron, M. Shelley, etc). Que textos che serven dalgún xeito de referencia para escribir as túas historias e por que?

Como di Rodrigo Fresán, a literatura é sempre metaliteratura. Todo o que teño lido me serve. E non só literatura, dende logo. ‘Sangue 12′ naceu arredor de Ada Lovelace, estraña geek daquela, así que as referencias polo que a ela atinxe como filla de Lord Byron, impúñanse por si mesmas: Byron e os seus amigos na vila Diodati no mítico verán de 1816.

Pero, máis aló dos referentes explícitos, a literatura é parte do argumento en tanto amosa o poder salvador, ou perturbador, da mesma, a forza coa que se mestura coa vida, ao ser fornecedora de modelos nalgúns momentos, de acubillo noutros. En ‘Sangue 12′ a protagonista atopa na literatura unha solución radical ao seu maior problema, a súa arela de non medrar. Como fixeron o Quijote, ou Emma Bovary, ou tantos outros de menor talla, ela busca no que ten preto, na súa contorna, e escolle a historia do Vampiro, escoitada da boca de Polidori.

E, tamén, a literatura dálle agocho. Cara onde pode fuxir alguén cando é feble e non atopa empatía entre os achegados, como lle acontece á protagonista? Aos mundos da literatura. A literatura enche o seu tempo cando non pode relacionarse case con ninguén.

Niso é como a máquina LIDIA, de ‘Limiar de conciencia’. LdC ten a metaliteratura nos alicerces. LIDIA emprega modelos literarios para construír os seus textos, os seus logs diarios levan na cabeceira referencias a eses modelos. Todo o texto está inzado de referencias literarias, non só como citas, senón na propia estrutura, por exemplo nos relatos aniñados ao xeito das mil e unha noites, onde a Carapuchiña Vermella ten un papel estelar. E onde as SHEREZADES amosan todo o seu potencial.

A identidade, (o Super Eu, o Isto…), etc, aparece tamén en Ruído Branco, premio de relato Mulleres Progresistas de Vigo no 2011. A identidade fragmentada, na era do zapping. O eu que non sabemos o que é. Esa reflexión era o obxectivo deste relato?

Si, o eu composto de moitas pezas que hai que casar, pezas que temos en común con todas as persoas que nos rodean. Tamén esbozaba a cuestión do xénero na identidade, xogando co esquema freudiano da psique. Freud, malia as súas grandes achegas, trazou un mapa da psique seguindo un mito que semella consagrar un segundo plano para as mulleres.

O teu interese pola memoria vén xa tamén, supoño, de ‘Terapia Mnémica’. Como comezou esa pesquisa, esa investigación sobre a memoria?

De toda a vida. Dende que teño memoria, creo. Colaborei tamén en Xuntanza de escritoras, un espazo na web de Baía edicións, con textos e relatos baixo o epígrafe Literatura e ciencia, que están tamén recollidos na miña web. Aí aparecen tamén os temas da memoria e o tempo.

Gañaras o Modesto R. Figueiredo con ‘Cara a Tiananmen Square’, homenaxe a ‘Cara a Times Square’ de Camilo Gonsar. Un home que camiña dun Zara a outro pensando na súa vida e en que ten que atopar traballo. Agroma tamén aquí o tema da identidade? De que xeito?

Ese relato apela a unha identidade colectiva. Relata unha andaina, nun Beijing de ambiente agoniante pola contaminación, dun galego desempregado, desnortado, desesperado, que durante a camiñada fai un exame de conciencia no que toca fondo.

Es colaboradora de ‘Letra en Obras’. Alguén dicía no facebook que por culpa do “gusto dominante” das editoras, xurados de premios… escritoras coma ti non eran máis coñecidas. Que pensas ti disto? Hai problema no noso sistema literario con certos enfoques?

Creo que si, que niso é un pouco rancio.

Algo máis que queiras salientar?

Que Urco vai publicar ‘Limiar de conciencia’ contra finais deste ano.